الگوی کاربردی برای مستندسازی در خبر در سیمای جمهوری اسلامی ایران

چکیده در این عصر که مرزها از لحاظ چرخش اطلاعات در هم تنیده است و می¬توان آن را یک فضای تقریباً واحد به حساب آورد، مخاطبان، هشیاری دیگری یافته اند.این امکان به وجود آمده است که آنان اخبار را به صورت¬های گوناگوندریافت کنند. بنابراین هر یک از رسانه¬ها به شیوه¬هایی دست می¬یازند که مخاطبان را راضی¬تر کنند. شاید یکی از پذیرفته¬شده ترین آن¬ها «مستند» یعنی جمع-آوری اسناد تصویری برای اقناع مخاطب و ارضای آگهی¬بخشی به اوست. بر همین اساس شبکه¬های خبری مستندهایی را از موضوع¬هایی در جوامع مختلف تولید و پخش می¬کنند که مردم آن جامعه را به سمت هدف خود هدایت کنند. در کشور ما در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (رسانه ملی) نیز مستندسازی در خبر مورد توجه قرار گرفته است و به مستند خبری شهرت دارد. اما به نظر می¬رسید چارچوبی که نشانگر پایه های زیرین (فونداسیون ) برای چنین مستندهایی باشد تعریف نشده استو انگاره¬سازی¬ها در کنار آن¬چه در جهان ارائه می-شود، کم¬رنگ است.همین امر دغدغه¬ای بود در ذهن و موضوعی شد برای پایان¬نامه حاضر. البته پژوهش¬هایی صورت گرفته است اما هیچ¬یک مستقیم، مشروح و روشن به آن نپرداخته است. در این پژوهش که پژوهشی کیفی است و فرضیه¬ای از پیش تعیین شده ندارد، دانشجو برای رسیدن به انکشاف و اکتشاف در باره چارچوب مستندسازی در خبر علاوه بر مطالع? کتابخانه¬ای و بررسی پژوهش¬ها از روش مصاحب? عمیق بهره گرفته و با نزدیک به 70 کارشناس و دست اندرکار داخلی و خارجی حوز? خبر و مستند به صورت باز گفت¬وگو کرده است. یافته های پژوهش حاصلی است از مجموع? این گفت¬وگوها و برآیند به دست آمده از نگرههای برخی نویسندگان، پژوهشگران و مستندسازان کشورمان و برخی کشورهای دیگر. تلاش شده است، نظریه¬هایی که برای «خبر» و «مستند» وجود دارد و می¬توان در چارچوب آن¬ها به «مستند در خبر» معنا بخشید به عنوان چارچوب نظری پژوهش در نظر گرفته شود. در این پژوهش، دانشجو به این نتیجه رسیده است که: «مستند خبری» معنای عینی در بیرون ندارد در حالی که مستندسازی در خبر با توجه به تغییر فضای خبر مبنی بر این که رسانه¬ها دیگر محصور در واقعیت نیستند بلکه واقعیت¬ها محصور در رسانه¬ها هستند و به دست این¬ها ساخته می-شوند، بسیار ضروری است. بنابراین برای این هدف «مستند در خبر» پیشنهاد می¬شود. در این پژوهش علاوه بر این که سعی می شود تعریف و چارچوبی تقریباً کاربردی برای سیمای جمهوری اسلامی ایران ارائه شود، دو نظریه نیز دربار? «مستند در خبر»- که بُعد خبری آن را بیشتر جلوه می¬بخشد- و نیز درباره «واقعیت»- که باور مخاطب را افزایش می¬دهد- مطرح می¬کند. واژگان کلیدی: خبر، مستند، مستند گزارشی، مستند خبری، مستند در خبر و واقعیت.